Η Ιερά Μονή Ζωγράφου είναι
9η στην ιεραρχία των αγιορείτικων Μονών, είναι βουλγαρική και βρίσκεται στη
βόρεια πλευρά και περί το μέσον κατά πλάτος της Αθωνικής χερσονήσου.
Βρίσκεται σε μια κοιλάδα και περιβάλλεται από πυκνό δάσος. Συνδέεται με
τη Μονή Κωνσταμονίτου με κατάφυτο δασικό μονοπάτι το οποίο έχει
καθαριστεί και σημανθεί πρόσφατα. Η πεζοπορία διαρκεί περίπου 1,5 ώρα. Μπορεί
επίσης να φτάσει κανείς στη Μονή ξεκινώντας από τον ενδιαφέροντα αρσανά όπου
κάνει στάση το πλοίο από την Ουρανούπολη. Στον αρσανά δεσπόζει ένας επιβλητικός
πύργος ενώ υπάρχουν και ένας ερειπωμένος μύλος. Η ανάβαση διαρκεί περίπου 1
ώρα.
Ο χρόνος ίδρυσης της είναι τυλιγμένος από τον θρύλο, που πάντως
ισχυρίζεται ότι έφθασαν εδώ τον 10ο αιώνα ,στους χρόνους του Λέοντα
ΣΤ’ του Σοφού ,οι ασκητές Μωυσής,Ααρών και Ιωάννης από την Αχρίδα .Μια άλλη
παράδοση ισχυρίζεται ότι πήρε το ονομά της όταν μετά τη διαφωνία των κτητόρων
της ,πάνω σε μια ξύλινη επιφάνεια ξαφνικά εμφανίστηκε η εικόνα του Αγίου
Γεωργίου ,του προστάτη της Μονής. Τον 13ο αιώνα κατοικήθηκε
από Βουλγάρους μοναχούς. Την ίδια εποχή ενισχύθηκε από τους Βουλγάρους
ηγεμόνες Ιωάννη Καλιμάν (1192), Ιβάν Ασέν Β’ (1218-1241) καθώς και
από τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ H΄ Παλαιολόγο, οι οποίοι και αναδείχθηκαν μεγάλοι ευεργέτες της Μονής. Στις αρχές του 14ου αιώνα κάηκε
από τους Καταλανούς και ανακαινίστηκε αργότερα από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο
τον Παλαιολόγο και τους ηγεμόνες Σερβίας και Μολδοβλαχίας. Το
καθολικό του μοναστηριού ξαναχτίστηκε και αγιογραφήθηκε στις αρχές του 19ου
αιώνα Στο μοναστήρι υπάρχουν 14 παρεκκλήσια. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται
χειρόγραφοι κώδικες, 162 στα ελληνικά, 388 στα σλαβικά καθώς και 16.000 τόμοι
βιβλίων στις δύο γλώσσες. Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και
εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 30 άτομα.
